Her canlı varlık gibi köpekler de,
yaşamlarını sağlıklı sürdürebilmek için, belirli ortam ve koşullara gereksinme
duyar. Barındıkları yerin sağlıklı yaşamalarına elverişli olup olmadığından
tutun, gereksindikleri besin türü ve oranının karşılanıp karşılanmaması,
temizlik ve bakımlarının yapılıp yapılmaması, hareket etme ve dolaşma olanağı
bulup bulmamalarına değin pek çok etken, sağlıkları üzerinde etkiler yaratır.
Her ne kadar dış koşullardan etkilenmeyen kişiler için it gibidir, ona bir şey olmaz! derlerse de, köpekler, özenli
bakım isteyen nazik varlıklardır. Barındırılmaları, beslenmeleri, bakım ve
temizlikleriyle diğer gereksinimlerinin karşılanmasında titiz davranılmalıdır.
Küçük ihmaller, önemsiz gibi görünen savsaklamalar, bilgisizlikten doğan yanlış
uygulamalar, köpek sahibinin büyük çaba ve emekle bile gideremeyeceği
sakıncaların kaynağı olabilir. Bu nedenle, köpek bakımında ve onların sağlıkla
yaşamalarında büyük önem taşıyan temel konulardan barınma ve beslenme üzerinde ayrıntılarıyla
durmaya çalıştık. Şimdi de, büyük önem taşıyan diğer bir konuya, köpeğin
bakımına değineceğiz.
Bakım, köpeğin sağlığını ve iş verimini olduğu kadar, görünümünü ve güzelliğini
de etkiler. Bakımı gereğince yapılan köpek, kendini daha ilk bakışta belli
eder. Tüylerinin parlaklığı ve düzeninden, hareketlerinin canlılığına,
bakışlarındaki dikkat ve zekadan, davranışlarındaki güven ve uyuma değin her
şey bunu yansıtır. Hepsinden önemlisi, bakılan köpek sevilen köpek demektir,
değer verilen köpek demektir. Bu ise, bir köpeğin yetiştirilmesinde besin kadar
önemli bir öğedir. Köpek bakımı belirli başlıklar altında toplanabilir. Bunları
şöyle sıralayabiliriz:
Köpek postlu bir hayvandır. Bu post, onun dış etkilere karşı korunmasını
sağladığı gibi görünümünü güzelleştiren bir değer de taşır. Köpeklerin bir
bölümünün tüyleri kısa, bir bölümünün orta uzunlukta, bir bölümünün ise oldukça
uzundur. Doğal olarak uzun tüylü türler, daha büyük ve özenli bir bakım
gerektirir. Özellikle tüy değiştirme zamanı olan ilkbahar, ve sonbahar
süresince, bu iş daha büyük bir önem kazanır. Gerekli bakım yapılmadığı
takdirde, köpeğin yaşadığı tüm çevre tüy döküntüleriyle dolar. Bu ise
insanların sağlığı açısından büyük sakıncalar içerir. Köpek için ise başka
açıdan önem taşır.
Fırçalanmayan ve bakılmayan tüyler, köpeği rahatsız eder, kaşındırır. Onları
kendi çabasıyla düşürmeye çalışır. Bu ise yaralanmasına, cildinin çizilmesine
ve mikrop kapmasına yol açabilir. Bazı deri hastalıkları ortaya çıkabilir.
Bütün bu sakıncaları önlemek, köpeğin sağlıklı bir cilde ve tüylere sahip
olmasını sağlamak için, normal zamanlarda günaşırı, tüy dökümü süresince günde
bir kez fırçalamak yararlı ve gereklidir. Ancak, derinin bu devre içinde son
derece hassaslaştığı unutulmamalı, sert kıllı fırçalar kullanmaktan
kaçınılmalıdır.
Köpeğin özel bakım gerektiren bir tür olmadığı durumlarda, genel olarak şöyle
bir yol izlenebilir. Tüylerin fırçalanmasına baş üstünden başlanılır ve orta
sertlikteki kıl fırça ile hayvanın gerisine doğru sıkıca sıvazlanarak taranır.
Sırt bölgesinin taranması bitince, göğüs yöresi ve köpeğin yanları aşağıya
doğru ayaklara varıncaya değin düzenli sıralar halinde fırçalanır. Bundan sonra
kıllar çıkış yönünün tersine, bir kez daha fırçalanır. Bu tarayış, kıl
diplerini güçlendirdiği, deriye masaj yerine geçtiği gibi, kıl diplerine
yerleşmiş bulunan toz ve zararlı maddeleri de kabartır. Bundan sonra, yeniden
düzgün yönde bir fırçalama ile tüy bakımının birinci aşaması bitirilir.
Islatıldıktan sonra sıkılarak suyu iyice alınan pamuklu bir bez parçası, eski
bir fanila ile köpeğin tüyleri çıkış yönünde bastırılarak silinir. Göğüs,
karın, bacak ve bacak araları iyice temizlenir. Bu arada deri iyice
araştırılarak, kene, pire gibi zararlıların bulunup bulunmadığına bakılır. Eğer
görülürse önlemleri alınır.
Kısa Tüylü Köpeklerin Taranması: Kısa tüylü
köpeklerin taranmasında kısa ve yumuşak kıllı fırçalardan yararlanılır. Sert ve
uzun kıllı fırçalar kullanım bakımından elverişsiz olduğu gibi, köpeğin
derisini de çizebilir. Bundan sonra tüylerin çıkış yönüne doğru yapılan
fırçalanmayla bütün toz ve pislikler atılır. Köpeğin tüyleri düzenli, parlak ve
sağlıklı bir görünüm kazanır.
Uzun Tüylü Köpeklerin Taranması: Uzun tüylü
köpeklerin taranmasında, uzun ve sert kıllı fırçalardan yararlanılır. Böylece
sık ve uzun tüylerin arasına girip onları temizlemek ve havalandırmak, düzen
vermek mümkün olur. Bu amaçla, dişleri aralıklı taraklardan, tel fırçalardan da
yararlanılabilir. Özellikle Kaniş gibi tüyleri kıvırcık ve sert olan türlerin
tüy bakımında böyle taraklar ve tel fırçalar gereklidir.
2. Dişlerin Bakımı:
Genç ve sağlıklı köpeklerin dişleri beyaz, parlak ve diş taşlarından
arınmıştır. Diş sağlığının, yaşla olduğu kadar beslenme ve bakımla da büyük
ilişkisi vardır. Gelişme çağlarında kalsiyum gereksinimi yeterince karşılanan
köpeklerin dişleri güçlü ve sağlam olur. Erişkin olduğunda, gevrek, iri sığır
kemiği verilen köpeklerin dişlerinde diş taşları oluşamaz ve dişler aşınmalara karşı
direnç kazanır.
Dişlerdeki renk sararması, kötü ağız kokuları her zaman diş taşlarından ileri
gelmez. Kimi kere bunların nedeni sindirim bozukluklarıdır. Dişlerde görülen
önemli arızalar ve diş taşları için mutlaka bir veteriner doktora gitmek
gerekir. Ancak, kirli ve sararmış dişler, sertçe bir bezi limon suyuna
batırarak silmek veya hidrojen perokside batırılmış bezle oymak suretiyle
temizlenip beyazlatılabilir. Dişleri temizlemek amacıyla, kullandığımız türde
diş fırçalarından da yararlanmak mümkündür.
Sağlıklı bir köpeğin gözü temiz, parlak ve canlıdır. Çapaklı, donuk ve kanlı
gözler sağlıksızlık belirtisidir. Köpeklerde göz temizliğine özen göstermek,
çapaklanma ve kanlanma olduğunda, asit borikli suya batırılmış bir pamukla
gözleri silip temizlemek gerekir. Çoğunlukla üşütmeden ileri gelen
çapaklanmalarda Camomile ve Borasit solüsyonlarının kullanılması yarar Sağlar.
Aşırı ve inatçı olaylarda veteriner doktora başvurulmalıdır.
Kulaklar, köpeklerin önemli olduğu kadar duyarlı ve hastalıklara açık bir
organıdır. Köpeğin tüylerinin fırçalanması sırasında kulaklar bilhassa
incelenmeli kulağın içine doğru giden kıllar dışa doğru taranmalıdır.
Köpeklerin kulaklarında, havadaki tozların kulak içlerine girmesini önleyen bir
nemlilik vardır. Bunu, kulakta bulunan salgı bezleri sağlar. Böylece kulak
kepçesinde tutulan kirler, duyarlı bölgelere girme olanağı bulamazlar. Ancak
bunların kulak kepçesinde de fazla oranda birikmesi hastalıklara yol açar,
sakıncalar doğurur. Bunların, asit borikli Suyla hafifçe ıslatılmış veya
zeytinyağı ile nemlendirilmiş bir pamuk parçasıyla gerektikçe temizlenmesi
zorunludur. Ancak bu temizleme sırasında büyük özen gösterilmeli kulak iç Kulak kepçelerinde biriken kirlerin temizlenmesi, kulak sağlığı konusunda
ilerde doğabilecek sorunların önüne geçer.
Kulakta görülebilecek akıntılarda dikkatli olunmalı, böyle durumla
karşılaşıldığında zaman yitirilmeksizin veterinere başvurulmalıdır. Çünkü bu
belirti, önemli bazı hastalıkların habercisi olarak görülebilmektedir.
4. Ayak ve Tırnakların Bakımı:
Özellikle ev dışında yaşayan, av gibi yürüyüş gerektiren görevler yüklenmiş
bulunan köpeklerin ayaklarında aşınmalar, yaralanmalar, çizilmeler, tırnak
kırılmaları görülebilmektedir. Bu nedenle, yapılan bakım sırasında ayaklar da
gözden geçinilmeli, hayvana rahatsızlık veren bir durum olup olmadığı
araştırılmalıdır.
Ayak ve tırnaklar bu iş için kullanıma elverişli bir fırça ile fırçalanmalı,
eğer varsa, tırnak arasına sıkışmış olan kurumuş çamur parçaları, toz ve kinler
temizlenmelidir. Dolaşılan yerlerde bulunan keskin kenarlı kayalar veya kırık
cam parçaları, köpeğin taban yastıklarında derin kesiklere neden Tırnaklarda kırılmalar olabilir, taban yastıklarına kıymık, diken batabilir. Bu
gibi durumların bakım ve tedavisi anında yapılmalı, kesik, çizik ve tırnak
yaralarının ihmal edildiğinde bazen büyük sorunlar çıkartabileceği
unutulmamalıdır.
Kırılan tırnaklar gibi aşırı uzayan tırnaklar da bakım gerektirir. Normalden
fazla uzayan tırnaklar kimi kere kıvrılarak köpeğin etme batar ve
iltihaplanmalara yol açar. Kimi kere ise, sağa sola takılarak köpeği rahatsız
eder ve sonunda kötü bir biçimde kırılır. Bütün bu nedenlerle zaman zaman
köpeğin tırnağını kesmek gerekir. Köpeğin tırnağı, ya bu iş için özel olarak yapılmış
bulunan Papağan Gagası adıyla anılan özel bir makasla, ya da manikür
takımlarında bulunan herhangi bir tırnak pensi ile kesilebilir.
Tırnak kesilmesi,düşünüldüğü kadar basit bir iş değildir. Yanlış ve hatalı
kesim büyük sorunlar yaratabilir. Tırnağın kesim sırasında fazla derin alınması
kanamalara ve iltihaplanmalara yol açar. Resimdeki kesime dikkat ediniz.
Tırnak, fazla derine gitmeden ve tırnak ucu kütleştirilmeden kesilmektedir.
Pürüzlü ve kırık tırnakları törpülemek gerekir. Bu amaçla bildiğimiz tırnak
törpüleri kullanılır. Törpülemenin, tırnağın çıkış yönünde olması gerekir. Ters
yöne doğru yapılan törpüleme tırnak köklerini zedeler ve iltihaplandırır.
Bakımlı ve sağlıklı bir köpeğin ayaklarında, tırnaklar arasında yabancı
herhangi bir madde bulunmaz. Tırnaklar bakımlı ve düzgündür. Uzamış, çatlamış,
kırılmış tırnak yoktur. Taban yastıkları bakımlıdır, kesikler, yaralar ve
kabuklanmalar görülmez.
5. Yıkama ve Temizleme.
Köpeklerin cilt dokusu, insanlarınkine oranla çok değişiktir. Köpeklerin ter
bezleri yoktur. Yani terlemezler. Köpeğin derisi insanınki gibi hava almaya
elverişli yapıda da değildir. Buna karşın köpek zengin sayılabilecek yağ
dokusuna sahiptir. Bu yağ bezleri deriyi yumuşak ve dirençli kılan. Köpekleri,
koktukları gerekçesiyle sık ve aşırı yıkayanlar, onların sağlığıyla oynar.
Köpek, zorunluluk olmadıkça yıkanmamalıdır. Yıkanması gerektiğinde, bu sıcak
yaz aylarına rastlatılmalıdır ya da çok iyi kurulanmasına özen gösterilmelidir.
Aşırı yıkama derideki yağların yitirilmesine, derinin kuruyarak çatlamasına,
tüylerin canlılığını kaybetmesine yol açar. Soğuk havalarda, özellikle ev
dışında barındırılan köpeklerin yıkanması şiddetli soğuk algınlıklarına neden
olabilmektedir.
Köpek, sağlığı açısından gerekli olduğunda veya sıcak yaz aylarında sı olmamak
koşuluyla yıkanabilir. Köpeğin yıkanmasında bazı noktalara dikkat edilmelidir.
Köpeğin yıkama suyu veya soğuk olmamalı, 35 derece dolaylarında bulunmalıdır.Köpeğin yıkanmasında kullanılacak şampuan, içinde yağ ihtiva etmelidir.
Kulaklara su kaçmaması için, birer parça pamukla kulakların kapatılması yerinde
bir önlemdir. Çünkü, kulağa kaçan su büyük sakıncalar doğurur. Yıkanacak köpek,
bir banyo küvetine, genişçe bir lavaboya veya leğene yerleştirilir. Baş kısmı
hariç tüm gövde güzelce ıslatıldıktan sonra şampuan dökülerek köpürtülür ve bu
köpükler, başın dışında bütün vücuda yayılır. Parmaklarla köpeğin vücuduna
masaj yapılarak kirler kabartılır. Daha sonra, bu köpükler tümüyle
temizleninceye, tüyler arasında sabun zerrelerinin kalmadığına emin olununcaya
değin, uygun sıcaklıktaki suyla yıkanır. Bu arada, bir sünger ıslatılıp iyice
sıkıldıktan sonra, köpeğin başı, yüzü, ağzının çevresi, gözlerin etrafı iyice
silinip temizlenir. Bundan sonra köpek, yıkanılan yerden bir havluyla alınır.
ılık, rüzgarsız, hava cereyanı olmayan bir yerde, eğer varsa elektrikli kurutma
makinesi ile, yoksa havlu ile mümkün olduğunca kurulanır. Tüyler çıkış yönünde
taranıp fırçalanır.
Eğer hava soğuksa, vücuttaki rutubet tamamıyla gidinceye kadar ev içinde
tutulur. Hava güneşli ve sıcaksa, serbest bırakılarak, hareket hainde iken
tüylenin kuruması ve güneşlenmesi için olanak tanınır. Ağız çevresinde uzun
tüylere sahip olan köpekler, yemek sırasında bunarı kirletir. Böyle özellik
taşıyan köpeklerin ağız yöresindeki tüyler, suyu sıkılmış ıslak bez veya
süngerle temizlenebilir.Köpeklerin sık sık yıkanması, yukarda belirttiğimiz gibi, türlü sakıncalar
doğurur. Bu nedenle, köpeğin temizliğinde başka yöntemler de uygulanır. Bu
amaçla testere talaşı denilen çok ince tahta talaşından yararlanılır. Toz
halindeki bu talaş, köpeğin kıllarının arasına avuç avuç dökülerek tüylerle
birlikte iyice ovuşturulur. Daha sonra, bunları dökmek için köpeğin tüyleri
fırçalanır. Küçük yapılı, uzun ve seyrek tüylü, beyaz renkli bazı köpekler,
beyaz tebeşir pudrası ile temizlenmekte iseler de, bu işlem tebeşir tozlarının
çevreye dağılması nedeniyle pek pratik değildir.
6. Köpeğin Gezdirilmesi ve Egzersizleri:
Bütün köpekler, türden türe süresi ve niteliği değişmekle birlikte, hareket
etme ve egzersiz yapma gereksinimi duyar. Sürekli olarak evde yaşayan, narin
yapılı bir süs köpeği, bile, bu gereksinimi yeterince sağlanmazsa, normal
halini, hareketliliğini, neşesini ve bazen de sağlığını yitirir. Bu tür
köpeklerin zaman zaman bahçeye çıkartılarak gezdirilmesi gerekir. Onların sağı
solu dolaşmaları, öteyi beriyi koklamaları içgüdülerini canlı tutmaya,
türlerine özgü koklama ve işitme duyularını doğal ortam içinde sınayarak
özgüvenlerini kazanmalarına yarar. Bununla birlikte, böyle narin türlerin,
fazla alışık olmadıkları dış ortamda uzun süre bırakılmaları, elverişsiz
havalarda çıkartılmaları sağlıkları üzerinde iyi etki bırakmaz.
İri yapılı köpeklerin, bilhassa özel amaçlarla eğitilip çalıştırılan görev
köpeklerinin bu gereksinimi çok daha fazladır. Bunlar, açık havada koşma,
serbest kalma, eğitildikleri alanda egzersiz yapma gereksinimi duyarlar. Yarış
köpekleri, av köpekleri, koruma ve bekçi köpekleri, çoban köpekleri uzun süre
etkinlikten uzak ve hareketsiz bırakılmamalıdır. içgüdüsel tepkilerini
doyurmak, eğitildikleri alandaki beceri ve yeteneklerini körleştirmemek için,
sık sık uygun yörelere götürülerek serbest bırakılmalı. egzersiz ve antrenman
yaptırılmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder