Evcil hayvan
sahiplerinin en fazla şikayetci olduğu konulardan birisi tüy dökülmesidir. Hem
etrafı kirletmesi hem insan sağlığına karşı tehlike arz etmesi hem de petinizin
estetik bozukluğuna neden olması nedenleriyle tüy dökülmesi istenmeyen bir
durumdur. Kedi ve köpeklerde görülen tüy dökülmesi pek çok nedene bağlı
olabilir. Tüyler normal yaşam sürelerini tamamladıktan sonra dökülürler.
Fizyolojik tüy dökülmesi kedi ve köpeklerinizin kıl, tüy ve deri sağlığının
olumlu olduğunu gösterir. Köpek ve kediler tüy dökerek temizlenirler. Bunun
için en faydalı yöntem çamur banyolarıdır. Günün belirli saatlerinde tüylerin
taranması da etkili bir yöntemdir. Genellikle bahar aylarında tüy dökülmesinde
artış gözlemlenir. Değişen hava koşulları ve hormonal değişiklikler bahar
aylarında artan tüy dökülmesinin etkin sebeplerindendir.
Allopesia: Doğmasal
yada edinsel olarak bölgesel tüy dökülmesi olarak tanımlanır.
Fizyolojik Tüy
Dökülmesi
Engellenemeyen ve
kabul edilebilir tüy dökülmesidir. Doğal nedenlerden kaynaklanan bu çeşit tüy
dökülmesi genellikle bahar aylarında artış gösterir. Köpek ve kedilerin kış
mevsimindeki uzun ve kalın tüyleri dökülüp yerine yaz mevsimi için ince ve
seyrek tüyler çıkartmaları son derece normaldir. Aynı şekilde sonbaharda da
yazlık ince ve seyrek tüylerin yerini vücudu sıcak tutan uzun ve kalın tüyler
alır. Fizyolojik tüy dökülmesi ortalama iki ile dört ay arasında değişir. Bu
sürenin üzerine çıkan tüy dökülmeleri patolojik olarak tanımlanır.
Diğer fizyolojik
neden ise büyümedir. Anne karnından tüylü olarak doğan yavrular gelişimleri
sırasında tüylerini de değiştirirler. Tüy dökülmesi koyu
renkli ve uzun tüylü hayvanlarda daha fazla göze çarpar. Fizyolojik tüy
dökülmesini patolojik tüy dökülmesinden ayırt etmek son derece önemlidir.
Sıradan bir tüy dökülmesi olarak tanımlanan olgu çok ciddi bir hastalığın
varlığını gösterebilir. Böyle durumlardan şüpheleniyorsanız derhal Veteriner
Hekiminize başvurunuz. Pegasus Veteriner Kliniği’nde deri hastalıkları önem arz
etmektedir. Böyle durumlarda teşhis için mikroskobik yöntemler ve bakteriyolojik
ekim yapılarak teşhis ve tedavi protokolü izlenmektedir.
Patolojik tüy
dökülmesinin sebepleri;
• Bakterial
Hastalıklar
• Viral Hastalıklar
• Hormonal
Bozukluklar
• Mantarlar
• İç ve Dış
Parazitler
• Alerjik
Reaksiyonlar
• Beslenme Bozuklukları
• Vitamin ve Mineral
madde yetersizlikleri veya fazlalıkları
• Stres
• Psikolojik
değişiklikler
• Deterjan veya Sabun
kullanımı
• Sık yıkama
• Yaşlılık gibi bir
çok neden tüy gelişimini olumsuz yönde etkiler ve aşırı tüy dökülmesine neden olur.
Bakterial Hastalıklar
(Pyoderma):
Deri üzerinde
şekillenen herhangi bir lezyona bakterilerinde karışması sonucu oluşan deri
hasarıdır. Dış parazitler, alerjenler, hormonal dengesizlikler ve benzeri bir
çok nedenden dolayı gelişebilecek deri problemleri sonrasında ortama fırsatçı
mikroorganizmalarin da katılmaları sonucu hasar daha da şiddetlenir ve tüy
dökülmesi o oranda artar. Bakterial enfeksionlar sistemik hastalık oluşturmalarının
yanı sora sadece deride de lokal enfeksionlar oluşturabilirler. Kepeklenme,
kabuklanma, kızarıklık ve sivilcelenme oluşumu söz konusudur. Akıntılı kanamalı
yada irinli lezyonlar gözlenebilir. Deri kötü kokulu ve şiddetli tüy dökülmesi
söz konusudur.
Viral Hastalıklar:
Viral hastalıklar
vücudun değişik sistemlerinde oluşturdukları etkilerinin yanı sıra deride de
hasara neden olurlar. Özellikle kedilerin FIP (feline infeksioz peritonitis),
FeLV (kedi lösemisi), FIV gibi viral hastalıklarında, köpeklerin Distemper
(gençlik hastalığı) gibi bir çok viral hastalik sonucu yeterince beslenemeyen
ve hastalık etkenlerinden etkilenen deride yaralar, kabuklanmalar
kepeklenmeler, sivilceler, kızarıklıklar, kanamalar gelişir. Tüyler lokal yada
generalize bir şekilde kayba uğrarlar. Öncelikli olarak asıl hastalık etkeni
ile savaşmak gerekmektedir. Durum düzeldiğinde kıl ve tüy yapısı eski halini
alacaktır.
Hormonal Bozukluklar:
Cushing Syndrom
(Hyperadrenocortism): Cushing hastalığı vücutta yüksek oranda kortikosteroid
varlığı sonucu şekillenen bir hastalıktır. Kortikosteroidlerin vücutta fazla
üretilmesi veya uzun süreli kortizon kullanımı sonucu vücutta yüksek seviyede
kortikosteroid varlığı Cushing hastalığına sebep olur. Köpeklerde daha sık
rastlanmasına rağmen kedilerde daha nadirdir. Poodle, Dachshund, Boston terier,
boxer, beagle ırkı köpekler hastalığa karşı predispoze oldukları rapor
edilmiştir. Cushing hastalığında tüy kaybı, deri kalınlığının incelmesi,
pigmenlerdeki artış (hiperpigmentasyon), kolay yaralanma vs. halsizlik, su
içme, fazla idrar yapma, şişman vücut hatlarına sahip olma durumu hastalığın
belirtilerindendir. şekillenen bir hastalıktır.
Hipertroidizm:
Köpeklere nazaran kedilerde daha çok görüler bir hastalıktır. Tüy dökülmesi,
tüylerin çekilince kolayca yerinden ayrılması, sebore ve deri yangısı
gelişebilir.
Hypotroidizm: Troid
yetersizliğine bağlı olarak deri ve tüy sağlığında değişimler söz konusudur.
Köpeklerde çok sık görülür. Golden Retriever, Labrador, Doberman, Dachshund, İrlanda
seteri, Great Dane ve İngiliz Bullterier ırkı köpekler bu hastalığa karşı
predispozedir. Tüm vücutta simetrik tüy kaybu söz konusudur. Burun üzerindeki
tüyler dökülür. Hiperpigmentasyon vardır ve kıllar kolaylıkla kopar. Deri kuru
ve çoğunlukla bakterial veya paraziter enfestasyonlara karşı duyarlıdır. Dişilerde östrogen
hormonu fazlalığında yada erkeklerde testis tümörü varlığında da hormonal deri
problemleri ve tüy dökülmeleri söz konusudur.
Mikotik Nedenler:
Derinin yüzeysel bir
mikotik enfeksionudur. Oldukça sık karşılaşılan bir dermatolojik problemdir.
Sadece deride olabileceği gibi sistemikte olabilirler. Bulaşma direkt temas
veya enfekte metaryalin teması sonucu şekillenir. Deriye ulaşan mantar iki gün
içerisinde kıl folüküllerine yerleşir. Buradan sonrada mantar kıllarla çoğalır.
Ölü kıllar enfeksionu bulaştırmazlar. Bulaşma daha çok kılların büyümesi
döneminde olur. Etken kıl folliküllerinde hasara neden olurlar. Bu kıllar çabuk
kırılır ve kolay dökülürler. Mantarın şekillendiği yerde daire şeklinde tüy
dökülmesi vardır. Belirtiler daha çok baş kulak kuyruk ve eklem bölgelerinde
görülür. Tüy dökülmesi Yuvarlak - oval kızarık ve kaşıntılıdır.
İç ve Dış Parazitler:
Pire, kene, bit gibi
dış parazitlerin sadece mekanik tüy dökülmesi değil aynı zamanda salgıladıkları
alerjenler nedeniyle de kedi ve köpeklerin tüylerinde ve derilerinde hasara
neden olurlar. Pire ısırığı alerjisi
adı verilen hastalık pirenin kan emmek için ısırması ve bu arada salgıladığı
sıvının alerjen içermesi nedeniyle gelişen bir alerjik reaksiyondur. Bu
reaksiyon ciltte yaralara ve tüy dökülmelerine neden olmaktadır.
Uyuz etkenleri
(Sarcoptes, Demodex, Otodectes vb.) şiddetli kaşıntılara, kaşınma sonrası kendi
kendini yaralamaya, kepeklenmeye, tüylerde kırılma ve dökülmelere neden
olurlar. Yürüyen kepek
(cheyletiella) adı verilen zoonoz(insanlara bulaşabilen) bir dış parazittir.
Bölgesel yada tüm vücuda yayılmış şekilde tüy kaybına neden olabilmektedir.
İç parazitler yani
mide, bağırsak ve kalp kurtlarının sistemik etkileri son derece önemlidir. Göz
ardı edilmemesi gereken diğer etkiyi de deride oluştururlar. Dolaşım ve
beslenme ile ilgili yetersizliklere neden olarak deri ve tüy sağlığını olumsuz
etkilerler. Deride cansızlığa, kepeklenmelere, yaralara sebep olurlar. Tüyler
matlaşır ve dökülmesi şiddetlenir.
Allerjik Nedenler:
Kediler ve köpekler
de tıpkı insanlar gibi pek çok maddeye karşı alerjik reaksion gösterebilirler.
Ağaçlara, otlara, polenlere, naylon yada yün kumaşlara, plastiğe, yiyeceklere
yada yiyeceklerdeki herhangi bir katkı maddesine, süt ürünlerine, evdeki toz ve
tozda bulunan mite’lara ve elbette pire ısırıklarına gibi daha bir çok maddeye
karşı alerjik reaksion gösterebilirler. Bunların başlıcaları şöyledir;
Allerjik ve irrite
edici madde ile tamas sonrası gelişen deri yangısı: Bu tip deri hastalıklarında
temas önemlidir. Metaller, lastik, yün ve plastik metaryaller, kimyasallar
(boya, deterjan, kalitesiz şampuan, insan şampuanları) vb ile olan temas
sonrası bölgesel hasar meydana gelebilir. Kızarık ve akıntılı yaralar, lokal
tüy dökülmesi belirgindir. Temas engellendiğinde ve etken ortadan
kaldırıldığıbda medikal tedavi ile beraber deri ve tüy sağlığı yeniden düzelir.
Atopi ( allergic
inhalant dermatitis): Kedinin solunum yolu ile polen, ev tozu mite’ları veya
küfleri gibi birçok alerjeni alması sonucu gelişen alerjik bir reaksion olarak
tanımlanabilir. Ayakları özellikler parmak aralarını yalama, kulaklarda akıntı,
kızarıklık ve kaşıntı, vücudun belirgin bölgelerinde kaşıntı, kızarıklık ve tüy
kaybı ile karakterizedir. Bazen enfeksion gelişebilir.
İlaç ve Enjeksiyon
bölgesinde tüy dökülme: Bir ilacın ya da aşının enjeksiyon bölgesinde beydana
getirdiği tüy kaybıdır. Çok sık görülmeyen bir deri reaksionudur. Enjeksion
yeri kalınlaşmaya başlar. Kedilerde bölgesel ülserler gelişebilir. Tüy kaybı
enjeksiyondan aylar sonra dahi oluşabilir. Alanda pigment birikimi sonucu
hiperpigmentasyon gelişebilir. Spesifik bir tedavisi yoktur. Durum kalıcıdır.
Tüyü dökülen bölgenin yeniden tüylenmesi pek mümkün değildir.
Beslenme
Bozuklukları:
Protein ve yağ
asitlerinin(omega 3-6 ) yetersizliğinde, mineral ve vitamin eksikliklerinde
veya vitamin fazlalıklarında deride ve tüylerde problemler gelişir. Diyette
kalsiyum ve baklagil oranı fazla ise deri çinkodan yeterince yaralanamaz ve
hastalık gelişir. A vitamini yetersizliğinde ve B vitamini yetersizliğinde de
yine deri ve tüy sağlığı bozulur. Bunun yanında fazla A vitamini alımı da deri
ve tüy sağlığını bozarak aşırı tüy dökülmelerine neden olurlar. Karaciğerle
beslenen kedilerde gözlenen Hipervitaminozis A sonucu sadece deri ve tüyler
değil tüm sistem özellikle de kemikler hasara uğrarlar.
Sebore:
Primer (genetik) ya
da sekonder (FeLV, FIP, FIV gibi hastalıklara yada parazitlere bağlı) olarak
gelişebilir. Kuru yada yağlı tipte olabilir. Deri ve tüylerin kokusu oldukça
belirgindir. Kaşıntılı olabilir ve tüy kaybı gözlenebilir. Asıl neden ortadan
kaldırıldığı taktide der ve tüy sağlığı normale dönecektir. Antiseboreik
şampuanlar ile banyo kürü uygulanabilir. Diyete yağ asidi takviyesi
yapilabilir. Omega 3 ve omega 6 deri ve tüy sağlığı açısından önemlidir.
Psikojenik sebepler:
Nörodermetitis
özellikle kedilerde çok fazla tanısı konulan bir deri hastalığıdır. Anksiyete,
stres, egzersiz yokluğu, çevresel değişiklikler (yeni ev, yeni bebek, yeni
eşyalar, yeni sahiğ, yeni bir hayvan vs.) ve can sıkıntısının neden olduğu
düşünülmektedir. Bölgesel ve belirgin bir tüy kaybu oluşur. Altta yatan neden
ortadan kaldırıldığındai anksiyete tedavi edildiğinde ve yalama engellendiğinde
deri ve tüyler düzelecektir. Siyam, burmese, abyssinian ırkı kedilerde davranış
bozukluğuna bağlı simetrik tüy dökülmesi gözlenir.
Kediniz yada
köpeğiniz sürekli kendisini yalıyor, ısırarak kaşınıyor, kuyruğunu kovalıyor,
sahibinden gizleniyor, saldırganlaşıyor, tırnaklarını kemiriyor, tuvalet
alışkanlığını sebepsiz yere değiştiriyorsa psikolojik bir problemi olabilir.
Stres de tüy dökülmesini
tetikleyen bir unsurdur. Tıpkı insanladaki gibi yolculuk, ani korkular, tıbbi
müdahaleler gibi nedenlerle stres yaşarlar. Bu stres tüy dökümüne neden olur.
Hamlielik ve
laktasyon sırasında tüy dökülmesi fizyolojik olarak nitelendirilebilir. Yaşanan
hormonal değişim anormal olmadığı için hormonla bozukluktan kaynaklanan tüy
dökülmesi olarak sınıflandırmak yanlış olur bu dönemde ani ve geniş alana
yayılmış tüy kaybı olabilir.
Pegasus Veteriner
Kliniği’nden Tüy Kökülmesine Karşı Öneriler:
Öncelikle dikkat
etmeniz gereken konu gıda olmalıdır. Kuru mama
kullanmayanla için tek yönlü beslenmeden kaçınmalısınız. Kaliteli ve kuru mama
kullanmalısınız. Bunun için Veteriner Hekiminizin size önereceği mamaları
tercih etmelisiniz.
Açık mama yada market
maması kullanmamalısınız. Köpeğinizin yada
kedinizin yaşına, ırkına ve cinsiyetine uygun bir amam kullanmalısınız. Kilosuna uygun ölçüde
ve belirli öğünlerde vermeye dikkat etmelisiniz. Fazla gıda onu obezite, kalp
veya karaciğer hastaso yapabilir. Dolaşım bozukluğu deri ve tüy sağlığını
yakından etkiler. Ayrıca karaciğerde yağlanma olması deri ve tüy sağlığı
açısından büyük önem taşır.
Özellikle uzun tüylü
kedi ve köpeklerde tüy bakımı yapmak şarttır. Tüyler hergüntaranıp
fırçalanmalıdır. Keçelenme önlenmelidir. Tarama deriye masaj tarzında yapılmalı
ve derideki kan dolaşımı hızlanmalıdır. Kedi ve köpeklerinizi
fazla yıkamamlısınız. Sık yıkama derinin üzerindeki koruyucu tabakasının
aşınmasına ve fırsatçı bakterilerin veya parazitlerin enfestasyonuna ortam hazılar.
Kedi ve köpeklerinizi
onlar için hazırlanmış ve Veteriner Hekiminizin önereceği özel şampuanlarla
yıkayınız. İnsan şampuanı, deterjan ve sabun kullanımından kaçınınız. Bunlar
deri pH sını bozarak dermatit oluşumuna ve tüy dökülmesine neden olurlar. Deri ve tüyler için
hazırlanmış özel multivitamin preperatlarını Veteriner Hekiminize danışarak
kullanabilirsiniz.
Dengeli beslenme
fizyolojik tüy dökülmelerini azatacak ve patolojik tüy dökülmelerinde de
tedaviye katkı sağlayacaktır. Veteriner Hekim tavsiyesiyle aldığınız
profesionel mamalar kedi veya köpeğinizin genel sağlığı için ne derece
önemliyse tüy sağlığı için o derece önemlidir.
Fizyolojik olmayan ve
patolojik yada psikojenik kökenli olan tüy dökülmelerinde tanının konması için
erken davranmalı ve kan testleri yaptırarak erken teşhis yolunda gitmelisiniz.
Tanısı konan ve tedavisi yapılan her vakada kedinizin yada köpeğinizin sadece
deri sağlığı değil tüm vücut sağlığını tehdit eden etkeni ortadan kaldırmış
olursunuz. Böylece hem sizin hem tüylü dostunuzun yaşam kalitesini arttırmış
olursunuz. Etrafta daha az uçuşan tüy ve daha kokusuz bir yaşantı için yapmanız
gereken sadece kedi ve köpeğinizi düzenli Veteriner Hekim kontrolü altında
tutmanız ve size verilen tavsiyeleri harfiyen yerine getirmeniz…
Pegasus Veteriner
Kliniği’nde deri hastalıkları önem arz etmektedir. Böyle durumlarda teşhis için
mikroskobik yöntemler ve bakteriyolojik ekim yapılarak teşhis ve tedavi
protokolü izlenmektedir. Gerektiği durumlarda kan testi de yapılmaktadır. Kliniğimizde
kullandığımız mamalar profesyonel mama olup piyasadaki en kaliteli mamalardır. Deri hastalıkları
için kullandığımız ilaçlar Almanya, ingiltereden ithal olup güvenirliliğini
kanıtlamış ilaçlardır.
“Sevgi küçük
dostlarınız için en önemli tedavimizdir”
Veteriner Hekim Mahir
KAYA
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder